Hasan Ocak, 1990’lı yılların ortasında Türkiye'de yaşanan faili meçhul kayıpların en bilinen isimlerinden biridir. 30 yaşındayken İstanbul’da gözaltına alındıktan sonra kendisinden günlerce haber alınamadı. Ailesi, özellikle annesi Emine Ocak’ın gösterdiği kararlı mücadele ile Hasan’ın akıbeti kamuoyuna duyuruldu. Ocak’ın ağır işkence izleri taşıyan bedeni, 58 gün sonra İstanbul Kimsesizler Mezarlığı’nda tespit edildi. Hasan Ocak’ın hikâyesi, Türkiye’de gözaltında kaybedilenler için verilen hak mücadelesinin sembolü haline geldi.
Hasan Ocak nereli, nasıl bir yaşam sürdü?
Hasan Ocak, 1965 yılında Sivas’ın Zara ilçesinde dünyaya geldi. Ailesiyle birlikte genç yaşta İstanbul’a göç etti. Lise yıllarında politik bilince sahip olan Hasan, üniversite eğitimini tamamladıktan sonra öğretmenlik yapmaya başladı. Aynı zamanda sosyalist düşünceye sahip bir insan hakları savunucusuydu. Toplumcu değerleri benimseyen bir genç olarak 90’lı yıllarda yaşanan insan hakları ihlallerine karşı duyarlılığıyla tanınıyordu. Gözaltına alındığı dönemde aktif olarak herhangi bir örgütle bağı olmasa da muhalif kimliği nedeniyle hedef haline geldi.
Hasan Ocak neden hayatını kaybetti?
Hasan Ocak, 21 Mart 1995’te İstanbul’un Alibeyköy semtinde gözaltına alındı. Ailesi, günlerce ondan haber alamadı ve emniyet ile savcılıklardan çelişkili bilgiler aldı. 58 gün sonra, ailesinin yoğun çabaları sonucu Beykoz ormanlarında işkenceyle öldürülmüş halde bulunan bir cesedin Hasan’a ait olduğu tespit edildi. Ölüm raporunda, vücudunda ağır işkence izleri bulunduğu belirtildi. Emniyet ve devlet yetkilileri sorumluluğu kabul etmedi, ancak olay kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Bu süreç, Türkiye’de “zorla kaybedilenler” konusundaki en çarpıcı örneklerden biri olarak tarihe geçti.
Hasan Ocak nasıl bir simgeye dönüştü?
Hasan Ocak’ın gözaltında kaybedilmesi ve işkenceyle öldürülmesi, ailesi ve insan hakları savunucuları tarafından unutulmadı. Annesi Emine Ocak öncülüğünde başlatılan Cumartesi Anneleri eylemleri, onun hatırasına adandı. Galatasaray Meydanı’nda yapılan sessiz oturma eylemleriyle yüzlerce kayıp yakını adalet arayışına katıldı. Hasan’ın ardından başlatılan mücadele, yalnızca Türkiye’de değil, dünya genelinde hak arama mücadelesi açısından da örnek gösterildi. Onun adı, devlet şiddetine karşı verilen mücadelenin simgesi olarak hafızalara kazındı.
Unutulmayanlar arasında yerini aldı
Hasan Ocak, yalnızca bir kayıp değil; binlerce insanın vicdanında yaşayan bir adalet sembolüdür. Onun hikâyesi, annesi Emine Ocak’ın yıllarca süren onurlu mücadelesiyle büyüdü ve kitlesel bir harekete dönüştü. Her yıl mezarı başında düzenlenen anmalarda, onun adına hâlâ adalet talep ediliyor. Hasan Ocak’tan geriye kalanlar; karanlığa karşı yükselen bir ses, adaletsizliğe karşı gösterilen direniş ve insanlık onuruna sahip çıkan bir toplumsal hafızadır.