Türkiye’nin en önemli tarımsal üretim alanlarından biri olan çay sektörü, finansal baskılar ve yapısal sorunlar nedeniyle zorlu bir dönemden geçiyor. Trabzon Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yavuz Selim Çakıroğlu, yaptığı yazılı açıklamada sektörün “mali kırılma ve operasyonel çözülme süreci” yaşadığını vurguladı. Çakıroğlu, üretimden tüketime kadar uzanan zincirde denge kaybının ciddi boyutlara ulaştığını belirterek, “Gerçek üretici olan sanayici zarar ederken, paketleme firmaları kazanç sağlıyor” ifadelerini kullandı.
Çay sektöründe mali kırılma ve kalite erozyonu
Çakıroğlu, Türkiye çay sektörünün uzun yıllardır bölge ekonomisinin temel direği olduğunu ancak bugün ciddi bir mali ve yapısal krizle karşı karşıya bulunduğunu söyledi. Sektörün yalnızca finansal göstergelerle değil, aynı zamanda üretimden tüketime kadar tüm aşamalarda denge kaybı yaşadığını ifade eden Çakıroğlu, “Küçük ve orta ölçekli işletmeler yüksek işletme sermayesi baskısı altında eziliyor. Kredi faizlerinin artışı, üreticiyi kısa vadeli ve riskli finansal manevralara mecbur bırakıyor” dedi.
Paketleme firmaları haksız fiyat avantajı sağlıyor
Yavuz Selim Çakıroğlu, sektörün kırılma noktasında iki temel etkenin bulunduğunu belirtti: yüksek finansman maliyetleri ve kalite düşüşü. Özellikle son yıllarda yaygınlaşan “ürün bozdurma” ve “peşin satış” modellerinin sanayiciyi zararına satışa zorladığını söyleyen Çakıroğlu, “İmalatçı, elindeki çayı maliyetinin altında paketleme firmalarına satmak zorunda kalıyor. Sermaye gücü yüksek bu firmalar, ucuz hammaddeyle haksız fiyat üstünlüğü elde ediyor” diye konuştu.
“Üreten cezalandırılıyor, paketleyen ödüllendiriliyor”
Türkiye’de yaklaşık 400 paketleme firmasının bulunduğunu belirten Çakıroğlu, bu firmaların büyük kısmının üretim yapmadan sadece ambalajlama ve pazarlama üzerinden kazanç sağladığını dile getirdi. Üç harfli zincir marketlerin bu yapının merkezinde yer aldığına dikkat çeken Çakıroğlu, “Bu sistem maliyetin altında çay satışıyla kaliteyi düşürüyor. Gerçek üretici emeğinin karşılığını alamazken, piyasa dengesi bozuluyor” dedi.
Çay sektöründe sürdürülebilirlik için çözüm önerileri
Çakıroğlu, çay sanayisinde sürdürülebilir bir geleceğin ancak adil gelir paylaşımı ve kalite güvencesiyle mümkün olabileceğini vurguladı. Bu kapsamda yapılması gerekenleri şu şekilde sıraladı:
-
Çaykur’un marka ve paketleme gücünün artırılması,
-
Küçük üreticilere finansal koruma sağlanması,
-
Piyasa denetimlerinin sıklaştırılması,
-
Kalite standartlarının yeniden tesisi.
Çakıroğlu, “Gerçek çözüm, Çaykur'un yeniden sanayicinin yanında konumlanması ve dürüst üreticilerin ayakta kalabileceği etik bir piyasa mimarisinin kurulmasıyla mümkündür” dedi.
Trabzon Ticaret Borsası Başkan Yardımcısı Yavuz Selim Çakıroğlu, açıklamasını “Çayın gerçek değeri fincanın rengiyle değil, her aşamadaki üreticinin emeğinin hakkıyla ölçülür” sözleriyle tamamladı. Türkiye çay sektörünün yeniden dengeye kavuşması için tüm paydaşların ortak akılla hareket etmesi gerektiğini vurguladı.
